Na górze Athos od niemal tysiąca lat wszyscy mieszkańcy są płci męskiej (dotyczy to również zwierząt domowych). Zakaz wstępu kobiet ustanowił w 1060 r. w specjal­nym dekrecie zwanym Avaton bizantyjski cesarz Konstantyn Monomachos. Owa Agion Oros („Święta Góra”) administracyjnie stanowi autonomiczną część Grecji — „republikę mnichów” — na którą składa się dwadzieścia klasztorów wraz z należącymi do nich pomniejszymi osiedlami i pustelniami.

Większość klasztorów powstała w X i XI w. Dzisiaj są nieco zapuszczone, ale pod względem architektonicznym nie mają sobie równych; to samo zresztą odnosi się do przechowywanych tu dzieł sztuki. Gorąco zachęcamy do wizyty wszystkich męż­czyzn, którzy ukończyli 18 lat i są autentycznie zainteresowani życiem klasztornym, kościołem prawosławnym lub po prostu architekturą bizantyjską i średniowieczną. Załatwienie formalności, albo w Salonikach, albo w Atenach (zob. dalej), zabiera kilka godzin, ale stanowczo warto je poświęcić. Pomijając nawet aspekt religijny i architektoniczny, półwysep — mimo kilku straszliwych pożarów i nadmiernego wyrębu lasów w ostatnich latach — pozostaje jednym z najpiękniejszych rejonów Grecji. Ponieważ jeździ tu tylko kilka samochodów ciężarowych i dwa autobusy, a wzdłuż wybrzeża od czasu do czasu pływają łodzie, drogę od jednego klasztoru do drugiego pokonuje się głównie na piechotę — najlepiej ścieżkami w gęstym lesie na stokach najwyższego szczytu, powyżej bodaj ostatnich w basenie Morza Śródziem­nego odcinków wybrzeża zupełnie nie tkniętych działalnością człowieka. Dla wielu turystów kontakt z tutejszą przyrodą jest równie doniosłym przeżyciem jak wizyta w klasztorach na Świętej Górze.